Η αμβλυωπία, διαδεδομένη και ως ‘τεμπέλικο μάτι‘, χαρακτηρίζεται χωρίς αμ-φιβολία, ως η πιο συχνή οφθαλμολογική πάθηση της παιδικής ηλικίας. Είναι η οφθαλμική κατάσταση, όπου η λειτουργία της όρασης δεν αναπτύχθηκε με τον φυσιολογικό τρόπο. Η συγκεκριμένη δυσλειτουργία συνήθως αφορά τα οπτικά ερεθίσματα του ενός οφθαλμού, ωστόσο είναι δυνατόν να επηρεάζει και τις λειτουργίες της διόφθαλμης όρασης.
Η όραση αναπτύσσεται φυσιολογικά από τη γέννηση μέχρι περίπου την ηλικία των 6 ετών. Για να αναπτυχθεί σωστά, θα πρέπει όχι μόνο τα όργανα του οπτικού συστήματος να είναι φυσιολογικά δομημένα (οφθαλμοί δομικά υγιείς), αλλά και οπτικά ερεθίσματα να κάνουν εκείνα τα όργανα λειτουργικά. Ουσιαστικά, κοιτάζουμε με τα μάτια, αλλά βλέπουμε με τον εγκέφαλο. Με άλλα λόγια, τα μάτια στέλνουν οπτικά μηνύματα στον εγκέφαλο για να εκπαιδευθούν τα οπτικά του κέντρα.
Στην περίπτωση που τα οπτικά μηνύματα που καταφτάνουν στον εγκέφαλο δεν είναι κατάλληλα, τότε τα οπτικά κέντρα δεν εκπαιδεύονται να βλέπουν καθαρά και έτσι η όραση παραμένει θολή. Εάν τα πρώτα χρόνια της ζωής ο εγκέφαλος δεν λαμβάνει καθαρές οπτικές εικόνες από το ένα μάτι, ώστε να μάθει να τις αποκρυπτογραφεί, αναλύει, μεταφράζει σε οπτική πληροφορία, τότε δε θα μπορέσει ποτέ αργότερα να αναλάβει το δύσκολο αυτό έργο.
Η αμβλυωπία αν δεν ανακαλυφθεί σε μικρή παιδική ηλικία, δυστυχώς δεν μπορεί να θεραπευτεί.
Τι μπορεί να προκαλέσει την αμβλυωπία;
- Ο στραβισμός: συνήθως αμβλυωπεί ο οφθαλμός που στραβίζει.
- Η ανισομετρωπία: διαφορά διαθλαστικής δύναμης (βαθμοί) στα 2 μάτια.
- Ο αποκλεισμός του οπτικού άξονα του οφθαλμού: κάθε πάθηση που εμποδίζει την είσοδο των οπτικών ερεθισμάτων στο μάτι (π.χ. βλεφαρόπτωση, θόλωση του κερατοειδούς, καταρράκτης) προκαλεί αμβλυωπία στις μικρές ηλικίες.
Ανάλογα πάντα με τα αίτια η βαρύτητα της αμβλυωπίας ποικίλει από ήπια σε σοβαρή. Τις περισσότερες φορές η διάγνωση της αμβλυωπίας γίνεται σε τυχαία προληπτική οφθαλμολογική εξέταση. Για το λόγο αυτό, οι προληπτικοί οφθαλμολογικοί έλεγχοι στις προσχολικές ηλικίες κρίνονται επιβεβλημένοι.