Κουρασμένα μάτια που φαγουρίζουν, τσούζουν και γδέρνουν σημαίνει συνήθως ξηροφθαλμία.
Τί προκαλεί ξηροφθαλμία;
Η βασική παραγωγή των δακρύων ελαττώνεται με τη πάροδο της ηλικίας. Αν και ξηροφθαλμία μπορεί να εμφανιστεί σε άνδρες και γυναίκες οποιασδήποτε ηλικίας, συνηθέστερα παρουσιάζεται σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση.
Η ξηροφθαλμία μπορεί να συνυπάρχει με άλλες συστηματικές παθήσεις, όπως π.χ. στο σύνδρομο Sjogren με ξηροδερμία και αρθρίτιδα. Πληθώρα κοινών φαρμακευτικών σκευασμάτων μπορούν να προκαλέσουν ξηροφθαλμία. Πρέπει να ενημερώνετε τον οφθαλμίατρο σας για όλα τα φάρμακα ή συμπληρώματα που χρησιμοποιείτε, ιδιαίτερα αν χρησιμοποιείτε κάποιο από τα ακόλουθα:
α. Διουρητικά, β. Βήτα αναστολείς, γ. Αντιισταμινικά,
δ. Χάπια ύπνου, ε. Αναλγητικά.
Τί είναι η δακρυϊκή στοιβάδα («δακρυϊκό φιλμ»);
Κάθε φορά που ανοιγοκλείνετε τα βλέφαρά σας, μια δακρυϊκή στοιβάδα («φιλμ») επικαλύπτει την επιφάνεια των ματιών σας κάνοντας την λεία και καθαρή. Χωρίς τη στοιβάδα αυτή των δακρύων δεν θα ήταν δυνατή η διαυγής όραση. Το «δακρυϊκό φιλμ» αποτελείται στην ουσία από τρεις διαφορετικές στοιβάδες:
α. Λιπαρή στοιβάδα, β. Υδατοειδής στοιβάδα,
γ. Βλεννώδης στοιβάδα.
Κάθε στοιβάδα επιτελεί και μια ξεχωριστή λειτουργία.
Η λιπαρή στοιβάδα παράγεται από τους μεϊβομιανούς αδένες του βλεφαρικού χείλους. Βασικός σκοπός της είναι η λείανση του «δακρυϊκού φιλμ» και η ελαχιστοποίηση της εξάτμισης των δακρύων.
Η μέση υδατοειδής στοιβάδα αποτελεί ποσοτικά το μεγαλύτερο μέρος των δακρύων, παράγεται από τον δακρυϊκό αδένα και καθαρίζει την οφθαλμική επιφάνεια απομακρύνοντας ξένα σώματα και ερεθιστικές ουσίες.
Η εσωτερική βλεννώδης στοιβάδα παράγεται από τον επιπεφυκότα του ματιού. Η βλέννη επιτρέπει τη πρόσφυση των δακρύων στην επιφάνεια του ματιού. Χωρίς τη στοιβάδα αυτή τα δάκρυα δεν θα μπορούσαν να «κολλήσουν» στον κερατοειδή χιτώνα του ματιού μας.
Πώς θεραπεύεται η ξηροφθαλμία;
- ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΔΑΚΡΥΩΝ: Σταγόνες που καλούνται «φυσιολογικά δάκρυα», είναι υποκατάστατα των δακρύων σας. Λιπαίνουν την οφθαλμική επιφάνεια και διατηρούν κατάλληλες συνθήκες υγρασίας και προστασίας για τα μάτια σας. Υπάρχουν πολλά φαρμακευτικά σκευάσματα διαθέσιμα ως υποκατάστατα δακρύων, το καθένα με ξεχωριστά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Ο οφθαλμίατρος σας θα σας υποδείξει το ενδεδειγμένο σκεύασμα για την περίπτωση σας. Οι ασθενείς με ιδιαίτερη ευαισθησία και ερεθισμό της οφθαλμικής τους επιφάνειας, καθώς και αυτοί που απαιτούν υποκατάστατα δακρύων πάνω από 4 φορές ημερησίως πρέπει να χρησιμοποιούν φυσιολογικά δάκρυα χωρίς συντηρητικά (αμπούλες μιας χρήσεως) προκειμένου να αποφύγουν τις τοξικές παρενέργειες των συντηρητικών. Μπορείτε να χρησιμοποιείτε τα φυσιολογικά δάκρυα όσο συχνά σας χρειάζονται – από 1-2 φορές ημερησίως, ως και πολλές φορές την ημέρα (εφόσον δεν υπάρχουν συντηρητικά).
- ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΔΑΚΡΥΩΝ: Μια άλλη θεραπευτική προσέγγιση αφορά στη διατήρηση των δακρύων που παράγετε. Τα δάκρυα αποχετεύονται μέσα από μικρά σωληνάρια προς το εσωτερικό της μύτης. Ο οφθαλμίατρος σας μπορεί να κλείσει (προσωρινά ή μόνιμα) τα αποχετευτικά αυτά σωληνάρια έτσι ώστε τα λίγα δάκρυα που παράγετε, καθώς και τα υποκατάστατα δακρύων που χρησιμοποιείτε, να παραμένουν για περισσότερο χρονικό διάστημα στην οφθαλμική σας επιφάνεια.
- ΑΛΛΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ: Τα δάκρυα, όπως κάθε υγρό στη φύση, εξατμίζονται. Μπορείτε να περιορίσετε τη εξάτμιση των δακρύων με μια σειρά προστατευτικών μέτρων. Το χειμώνα, όταν χρησιμοποιείτε εσωτερική θέρμανση, μπορείτε να αυξήσετε την υγρασία στο χώρο σας με τη προσθήκη ενός υγροποιητή (humidifier) ή ενός μπολ με νερό πάνω στο καλοριφέρ σας. Στους εξωτερικούς χώρους γυαλιά ηλίου με πλαϊνά σκέπαστρα περιορίζουν τη στεγανοποιητική δράση του αέρα. Ασθενείς με ξηροφθαλμία πρέπει να αποφεύγουν συνθήκες ξηρότητας, όπως ένα υπερβολικά ζεστό δωμάτιο, υπέρμετρη έκθεση σε σεσουάρ ή στον άνεμο. Η έκθεση στον καπνό του τσιγάρου είναι ιδιαίτερα επιβλαβής.